Nilüfer Alpay Kanıtez & Murat Hasanreisoğlu
Üveit Nedir?
Üveit, göz dokularında iltihaplanma (inflamasyon) oluşturan ve göz dokularını tahrip eden bir grup hastalığı tanımlayan genel bir terimdir. Bu hastalıklar görmeyi biraz azaltabilir veya ciddi görme kaybına neden olabilirler.
Üveit türleri nelerdir?
Üveit genellikle gözde meydana geldiği yere göre sınıflandırılır. Ön üveit gözün ön kısmında meydana gelir. Çoğunlukla genç ve orta yaşlı insanlarda ortaya çıkan en yaygın üveit şeklidir. Çoğu vaka sağlıklı insanlarda meydana gelir ve sadece bir gözü etkileyebilir, ancak bazıları romatolojik, deri, gastrointestinal, akciğer ve enfeksiyon hastalıkları ile ilişkilidir. Orta (İntermediyer) üveit genellikle genç erişkinlerde görülür. İnflamasyonun merkezi genellikle gözün orta kısmında yer alan vitreus denilen şeffaf yumurta akı kıvamında dokudur. Sarkoidoz ve multipl skleroz dahil olmak üzere çeşitli bozukluklarla ilişkilendirilmiştir. Arka üveit, üveitin en az görülen şeklidir. Çoğunlukla hem retinayı hem de koroidi tutan, esas olarak gözün arkasında meydana gelir. Genellikle koroidit veya koryoretinit olarak adlandırılır. Arka üveite neden olan birçok bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan neden vardır. Panüveit, gözün üç ana bölümünün de iltihaptan etkilendiği durumlarda kullanılan bir terimdir. Behçet hastalığı, panüveitin en bilinen türlerinden biridir ve retinaya büyük zarar verebilir.
Üveit ne gibi şikayetlere neden olur?
Üveit, bir veya iki gözü etkileyebilir. Şikayetler hızla gelişebilir. Bulanık görme, görüşte yüzen noktalar (uçuşan cisimler), göz ağrısı, gözde kızarıklık, ışığa duyarlılık (fotofobi) en sık görülen belirtilerdir.
Üveitin belirti ve semptomları üveit türüne de bağlı olarak değişebilir. Ön üveit bir veya iki gözde meydana gelebilir ve yetişkinlerde göz ağrısı, bulanık görme, ışığa duyarlılık, küçük düzensiz bir göz bebeği ve kızarıklık bulunabilir. Orta üveit, bulanık görme ve uçuşan cisimlere neden olur. Genellikle ağrıya neden olmaz. Arka üveit en sık görme kaybına neden olabilir. Bu tür üveit yalnızca göz muayenesi sırasında tespit edilebilir.
Üveit kalıcı görme kaybına ve hatta körlüğe neden olabilir mi?
Üveit kalıcı görme kaybına neden olabilir. Bu nedenle üveitin mümkün olduğu kadar erken, ideal olarak geri dönüşü olmayan bir hasar meydana gelmeden önce teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi çok önemlidir.
Üveitin sebepleri nelerdir?
Çoğu insanın neden üveite yakalandığı bilinmemektedir. Bazı hastalarda bazı enfeksiyonlar (toksoplazmoz gibi) ve bazı hastalıklar (sarkoidoz ve Behçet hastalığı) ile ilişki vardır. Bazı hastaların taşıdıkları genler (HLA B27 ve HLA A29) nedeniyle üveite yakalanma olasılığı vardır. Ancak birçok hastada bir neden tespit edilemeyebilir. Üveit, otoimmün bir hastalık olarak sınıflandırılır, yani vücudun kendine tepki verdiği anlamına gelir. Romatizmal hastalıklar da otoimmün hastalıklar içinde en sık görülenler arasında olduklarından üveitler ile çok yakından ilişkilidirler.
Romatizmal hastalıklarda üveit
Üveit iltihaplı romatizmal hastalıklar seyrinde görülebilir. Bazen bu hastalıkların teşhisini sağlayan ilk bulgudur. Üveit saptanmış bir kişide sebebin iltihaplı romatizma hastalığı olup olmadığının araştırılması gerekir. Bu nedenle birçok hasta romatoloji uzmanına sevk edilir. İyi bir göz hastalıkları uzmanı tespit ettiği üveitin özelliklerini net bir şekilde ortaya koyabilir. Bu değerlendirme ayırıcı tanı için çok önemlidir. Üveitin şiddeti, gözün önünde ya da arkasında olması, granülom yapısında olup olmaması altta yatan iltihaplı romatizmal hastalığın anlaşılması için önemli detaylardır. Romatizmal hastalıklara bağlı üveitin tanısı, tedavisi ve takibinde, göz hastalıkları ve romatoloji uzmanının birlikte yer alması etkinliği arttırır.
Üveite yol açan en önemli romatizma hastalıkları şunlardır;
- Ankilozan spondilit
- Behçet Hastalığı
- Psöriatik artrit
- Sarkoidoz
Bu üveite yol açabilen romatizmal hastalıkların sık görülen bulguları ise şunlardır;
- Bel ağrısı: Özellikle sabahları ya da hareketsiz kalındıktan sonra ortaya çıkan ve hareket ettikçe azalan bel, kalça ve sırt ağrıları
- Eklem ağrısı: Daha çok dizlerde ve ayak bileklerinde olmak eklem yerlerinde ağrı. Şişlik ve hareket kısıtlılığı eşlik edebilir.
- Ağız yaraları: Tekrarlayan, birkaç gün ya da haftada geçen ağrılı ağız içi yaraları
- Genital bölgede yaralar: Genital bölgede tekrarlayan ağrılı ve iz bırakabilen yaralar
- Deri döküntüsü: Psöriasis (sedef) ya da egzema benzeri döküntüler
- Genellikle bacaklarda ağrılı ceviz büyüklüğüne varabilen şişlikler
- Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık
Üveitin özellikleri ve diğer yakınmalar değerlendirilerek gerekli ise kan tahlilleri, röntgen ve MR görüntülemeler yapılabilir. HLA-B27 genetik değişikliğini taşıyor olmak hem üveit hem de iltihaplı romatizma için risk faktörüdür. Böyle durumlarda aynı ailede birden fazla kişide iltihaplı romatizma tespit edilme olasılığı artar.
Yapılan değerlendirmeden sonra üveitin sebebi olan romatizma hastalık tanısı koyulur ve tedavi süreci başlar. Tedavi, romatizmal hastalık ile üveitin tipine ve şiddetine göre değişir. Romatizmal hastalığın tedavisi aynı zamanda üveitin de iyileşmesini sağlayacaktır.